L10n

by

ทลายกำแพงภาษาเพื่อรากหญ้า

Date: 2016/11/12

ที่มา

ความสามารถทางภาษาอังกฤษของประเทศไทยอยู่อันดับที่ 62 จาก 70 แต่ก่อนผมก็ไม่ค่อยเชื่อจนไปซื้อซิมแล้วขอให้พนักงานปรับค่าให้ หลังจากผ่านไปประมาณ 5 นาทีพนักงานบอกว่าช่วยเปลี่ยนเป็นภาษาไทยให้หนูหน่อย ตั้งแต่นั้นมาผมก็เปลี่ยนความคิด

ไก่กับไข่

• หักดิบใช้ภาษาอังกฤษไปเลย
• แปลภาษาไทยให้พอใช้ได้แล้วค่อยใช้คอมพิวเตอร์หรือมือถือเรียนภาษาอังกฤษ

ผมเลือกแปลก่อนเพราะว่า:

1. พอใช้มือถือหรือคอมพิวเตอร์ได้แล้วมีโปรแกรมมีเว็บให้เรียนภาษาอังกฤษเยอะแยะ
2. ความปลอดภัย: ท่าที่ว่ากดมั่ว ๆ หรือกด OK ไปเลย โดยไม่อ่านอาจจะซวยได้

เลือกโครงการไหน

1. ความเป็นเจ้าของ
2. โปรแกรมที่อานิสงส์เยอะ ๆ

ถ้าเลือกได้ผมจะแปลโปรแกรมที่เป็นของผมเอง แต่ว่าโปรแกรมที่ผมเขียนเองมันเป็นภาษาไทยอยู่แล้ว ไม่ก็ไม่ได้ทำมาให้รากหญ้าใช้ ก็เลยขยับมาที่โปรแกรมที่เป็นเป็นสาธารณะหรือเป็นซอฟต์แวร์เสรีนั่นเอง

ที่คิดว่าน่าจะใช้มาก ๆ ก็คือโปรแกรมเปิดเว็บก็มีอยู่ 2 ตัวคือ Chrome กับ Firefox ผมเลือก Firefox เพราะว่าเห็นเช็งกับท็อปแปลอยู่แล้ว

Firefox มันยังมีอนาคตไหม ?

ท็อปบอกว่า “ยิ่งกว่ามีอีกครับ”

Gecko ที่ใช้มานานกำลังถูกเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ ผ่านโครงการ Quantum ที่เอาชิ้นส่วนใหม่ ๆ ที่เขียนด้วยภาษา Rust มาใส่ เร็ว ๆ นี้ก็น่าจะวาดหน้าเว็บโดยเอา GPU มาช่วยด้วย เป็นต้น

ภาษา Rust พัฒนามามากกว่า 6 ปีแล้ว ประเด็นหลักเลยก็คืออยากได้ภาษาที่เขียนโปรแกรมแล้วประสิทธิภาพสูสีกับ C/C++ แต่ลดโอกาสที่นักพัฒนาจะทำพลาดลง อีกประเด็นหนึ่งคือเขียนโปรแกรมที่ทำงานพร้อม ๆ กันได้ง่ายขึ้น

คนอื่น ๆ แล้วก็ผมด้วยก็หวังว่า Firefox รุ่นใหม่ ๆ ที่มีฐานอยู่บน Rust มันจะทำงานได้ดีขึ้นด้วย

ทำไมต้องมาแปลเอง ?

ปล่อยนักแปลอาชีพที่จ้างมาทำไหม ทำไมต้องมาแปลเอง ? ผมคิดว่าไม่ปล่อยดีกว่า เพราะว่าคิดว่าเราแปลดีกว่า เช่น เราไม่แปลว่า “จดจำเว็บนี้ไหม” แล้วให้เลือกว่า “ไม่เคย” หรือว่าสองทางให้เลือกคือปุ่ม “ยกเลิก” กับปุ่ม “ยกเลิก”

บางทีเราอาจจะพลาด แต่เราก็แก้ได้

เริ่มแปล

Pontoon

หลังจากผ่านอะไรมามากเดี๋ยวนี้ถ้าจะแปลก็เข้าไปที่ Pontoon ได้เลย แต่เพื่อที่ว่าจะได้ไม่งงผมเลือกโครงการให้เลยอันนี้เป็นการเว็บของ Mozilla สำหรับคนที่เริ่มแปลแรก ๆ ก็จะเป็นการให้เสนอคำแปล (suggest) ไปก่อนแล้วจะมีคนมาตรวจอีกทีซึ่งในกรณีก็คือ ท็อป เช็ง และ @nutmos เอง

เวลาแปลเราค้นคำแปล ๆ เก่า ๆ ได้ด้วย ถ้าไม่ได้มีอะไรผิดพลาด หรือว่าเป็นการแปลความหมายที่ต่างกัน เราก็ควรจะแปลให้เหมือน ๆ กันไว้ก่อน ผู้ใช้จะได้ไม่งง ถ้าใช้คำนั้นทีคำนี้ทีก็จะงงได้

Pontoon มีตัวช่วย 3 อย่างคือ

1. หาคำแปลที่เคยแปลมาให้เลย
2. ใช้เครื่องแปลภาษามาด้วย
3. ดูจากภาษาอื่นเช่น ภาษามลายู ภาษาลาว

Pontoon ตอนนี้เวลาแปลบางอย่างมันสามารถแปลแบบเห็นหน้าตาจริง ๆ ได้เลย จะได้ไม่แปลยาวเกินจนล้น แต่ว่าก็ยังใช้ได้แค่บางงานเช่นแปลหน้าของ Pontoon เอง

Style guide

แต่ว่าพอไปเปิดดูแล้วอาจจะสงสัยว่ามันต้องมีหลักการหน่อยไหม ก็เข้าไปศึกษาในนี้ได้ครับ

Transvision

นอกจากสองอย่างนี้แล้วก็ยังมีเว็บที่ช่วยค้นหาคำแปลเก่า ๆ https://transvision.mozfr.org/

มุมมองของผม

อาจจะมีคนถามว่าควรแปลแบบคำต่อคำเลยหรือเปล่า ผมคิดว่าไม่จำเป็น ตัวตั้งสำหรับผมคือคิดถึงคนที่พูดภาษาไทยที่เขาอ่านภาษาอังกฤษไม่ออกหรือออกน้อย ประเด็นหลักในการแปลผมอย่างที่พี่เด่นสินบอกไว้คือมุ่งที่การสื่อสารก่อนเป็นอันดับแรก

นั่งแปลด้วยกัน

ครั้งหน้านัดกันที่ Hubba เอกมัยซอย 4 วันที่ 25 ธันวาคม พ.ศ.2559 ครับ ดูบรรยากาศครั้งก่อนเมื่อเดือนกันยายนได้ที่นี่ครับ

ตัวอย่าง

sync จะแปลว่าอะไรดี เราทราบกันดีว่าย่อมาจาก synchronous พอลอกไปคนดูว่า แปลว่าอะไรก็ได้ “สมวาร” บ้าง “ประสานเวลา” บ้าง ซึ่งอภิปรายกันแล้วก็ได้มติว่าแปลไปก็ไม่รู้เรื่องอยู่ดีจึงทับศัพท์ไปว่า “ซิงค์” แต่ก็ต้องพิจารณาประเด็น Sync ที่ว่าเป็นชื่อเฉพาะอันนี้เราจะใช้ Sync ตามภาษาอังกฤษไปเลย

พวกนี้ก็เป็นประเด็นที่จะอภิปรายกันต่อไปได้ว่ามีคนไหนประโยคไหนควรจะแปลแบบไหนดี

พื้นที่ออนไลน์

พบกันที่ได้ https://www.facebook.com/groups/mozth

มีบางท่านถามมาว่าควรจะใช้ Slack หรือไม่ ผมว่าก็อาจจะดีแต่ว่าโอกาสที่คนจะมาร่วมก็คงน้อยลง IRC ดีไหมเป็นระบบเปิดด้วย แต่เหตุผลก็คงจะเหมือนเดิมคนมีส่วนร่วมก็จะน้อยลงอีก

อนาคต

มีโครงการใหม่ชื่อ L20N เป็นการเล่นคำที่มาจาก L10N คูณ 2 ซึ่ง L10N ก็ย่อมาจาก Localization หรือการทำให้เป็นท้องถิ่นอีกที แต่พูดให้แคบ ๆ ลงหน่อยก็คือการแปลนี่เอง

ผมดูคร่าว ๆ แล้วส่วนที่น่าสนใจสำหรับการมีภาษาไทยก็มี advance selector อันนี้มันอาจจะมาช่วยลดงานเราได้ เช่น

• คุณไม่มีอีเมลที่ยังไม่ได้อ่าน
• คุณมีอีเมลที่ยังไม่ได้อ่านหนึ่งฉบับ
• คุณมีอีเมลที่ยังไม่ได้อ่าน 8 ฉบับ

พวกนี้จะเอามารวมกันเป็นก้อนเดียวได้หรือเปล่าใน L20N ก็เป็นเรื่องที่อาจจะต้องดูต่อไป

นอกจากการแปล

ตัดคำ

ตัววาดเว็บตัวใหม่ ได้แก่ Servo ก็กลับมามีปัญหาอยู่ ก็อยู่ในช่วงพิจารณาว่าจะใช้ libicu ดีไหม หรือจะทำอย่างไรดี ประเด็นพวกนี้อาจจะน่าสนุกที่ว่าไม่ได้ทำเฉพาะภาษาไทย ลาว ญี่ปุ่น ฯลฯ ก็ใช้โปรแกรมส่วนเดียวกันเลย ตามไปดูได้ที่ github

อื่น ๆ

นอกจากการตัดคำแล้ว การเลือกฟอนท์ใน Servo ก็ยังมีอะไรตรวจสอบหรือแก้อยู่เสมอ ๆ ถ้าอยากลองเขียน Rust ดูกับนักพัฒนาที่อื่น ๆ ในโลกดูบ้างก็อาจจะเป็นโอกาสที่ดี

บรรยากาศที่บรรยายเรื่องนี้

คุยกับผม

• GNU Social: https://quitter.se/vsatayamas/
• Twitter: @vsatayamas
• Facebook: digitalveer66
• E-mail: vsatayamas at gmail dot com